Coaching – jak smakuje i z czym go jeść? Lipiec 8, 2018 22:55
Coaching jest pojęciem wywodzącym się z języka angielskiego. Jest to interaktywny proces szkolenia, który za pomocą metod związanych po części z psychologią, zajmuje się, między innymi, motywowaniem klienta do działania. Coaching realizuje dodatkowo inny proces, określany mianem procesu decyzyjnego celem zaspokajania potrzeb. Dlatego też coachingowi proces szkolenia pomaga zarówno pojedynczym osobom, jak też organizacjom w zwiększeniu tempa rozwoju oraz polepszeniu efektów działania, czy też osiągnięcia odgórnie wyznaczonego celu. Coachowie pracują razem z klientami w obszarach, które związane są z:
- biznesem
- rozwojem kariery
- finansami
- zdrowiem
- relacjami interpersonalnymi.
Za pomocą coachingu klienci mają możliwość ustalania znacznie konkretniejszych celów. Ponadto optymalizują swoje działania, podejmują trafniejsze decyzje i pełniej korzystają ze swoich naturalnych umiejętności. Dlatego też coaching stanowi proces, którego najważniejszym celem jest głównie wzmocnienie klienta, jak również wspieranie go w dokonywaniu przez niego zamierzonej zmiany w odniesieniu do własnych odkryć, samodzielnych wniosków oraz zasobów.
Coaching jest również swego rodzaju odpowiedzią na zwiększające się ludzkie stresy oraz zapotrzebowanie bycia stale bardziej efektywnym w obecnym konkurencyjnym społeczeństwie. Nie istnieje bowiem klarowna relacja między twórcami oraz praktykami coachingu a wszystkimi środowiskami akademickimi. Jednakże specjaliści zajmujący się coachingiem obiecują wsparcie we wszystkich trudnościach na zasadzie samodzielnego podejścia do rozwiązania własnych problemów. Niemniej coaching jest współcześnie najbardziej zaawansowany w obszarze sportu. Coraz częściej staje się on istotnym oraz praktycznym działem psychologii stosowanej, która wykorzystuje liczne teoretyczne podstawy naukowe, a także wzoruje się na modelach socjokognitywistycznych, a więc takich, jak: inteligencja, samoświadomość lub zarządzanie motywacjami racjonalnymi oraz irracjonalnymi.
Profesjonalni coachowie poprzez aktywne słuchanie oraz obserwowanie klienta dostosowują swoje podejście do jego indywidualnych potrzeb, celem sprawniejszego udzielenia pomocy w dochodzeniu klienta do rozwiązań, jak również stworzenia strategii działania. Ponadto coachowie zakładają, iż klient jest ze swojej natury kreatywny oraz pełen pomysłów. Dlatego też zadaniem coacha jest wydobywanie wszystkich umiejętności, zasobów oraz kreatywności, które dany klient już w sobie posiada. Tym samym rola coach głównie polega na wykreowaniu nowej i często znacznie bardziej obiektywnej perspektywy odnośnie zagadnień, jak również dzielenia się informacją zwrotną. Niemniej odpowiedzialność za podjęcie zarówno wszystkich decyzji, jak również działań pozostaje zawsze po stronie klienta. Niemniej coaching nie jest terapią psychologiczną, bowiem nie koncentruje się bezpośrednio na redukowaniu psychicznego bólu ani na niesieniu pomocy w problemach psychicznych lub emocjonalnych. Technika coachingu polega na wydobywaniu mocnych stron ludzi, pomaganiu im w omijaniu osobistych barier i ograniczeń w celu osiągnięcia celu, a także ułatwieniu im bardziej efektywnego funkcjonowania w zespole. Coaching koncentruje się na rozwiązaniu (a nie na poszukiwaniu przyczyn problemów), promując rozwój nowych strategii myślenia i działania.
Zgodnie z inną definicją tego pojęcia, coaching stanowi wspaniały sposób uruchamiania indywidualnych zasobów emocjonalnych i energetycznych, dający głęboki wgląd w siebie. Coaching pobudza naszą kreatywność zwiększa siłę motywacji. Dzięki niemu czujemy kiedy budzimy się do życia, uczymy się co jest zgodne z naszą naturą, gdzie coach pełni rolę swoistego doradcy / towarzysza w podróży do realizacji bardzo praktycznych celów jak również naszych wielkich planów życiowych, pomaga w życiowym spełnieniu. Dlatego też coaching nie stanowi psychoterapii. Jest on nastawiony bowiem na aktywne kształtowanie przyszłości w poczuciu prawa do popełniania błędów jak również odpowiedzialności za nasze wybory.
Coaching jest zatem pomocą udzielaną konkretnej osobie w celu wzmacniania oraz udoskonalania działania wskutek refleksji tej osoby nad tym, w jaki sposób stosuje konkretną swoją umiejętność bądź wiedzę. Ten proces pomagania ludziom ma głównie na celu dotarcie do ich szczytowych możliwości. Polega on na rozwijaniu silnych stron, pomocy w pokonywaniu wewnętrznego oporu i przekroczeniu własnych ograniczeń w celu osiągnięcia osobistej doskonałości.
Coaching jest to w końcu rozwijanie zdolności zmieniania ludzi, organizacji, w których pracują oraz środowiska, w którym żyją. Wpływając na ich wyobraźnię i wyznawane wartości, pomaga w ponownym określeniu – w zgodzie z celami, do których dążą – ich postaw, sposobu myślenia i zachowania. Wszystko odbywa się na podstawie rozmowy bądź serii rozmów, jakie zachodzą pomiędzy dwoma osobami. W tym wypadku rolę komunikacji zaznaczali już wcześniej inni badacze tego tematu, jak Hall, wskazując na specyficzną rolę coacha w udzielaniu informacji zwrotnej .
Coaching jest również definiowany poprzez charakterystykę roli coacha. Zgodnie z Janice Caplan coach to współpracujący partner który pracuje z uczącym się aby pomóc mu osiągać cele, rozwiązywać problemy, uczyć się i rozwijać. Analogicznie postać coacha traktuje Frederic M. Hudson, dla którego jest to osoba, która jest dobrym przykładem, doradcą, przyjacielem, porządnym gościem, przewodnikiem – osobą która pracuje z najbardziej obiecującymi osobami w organizacji wprowadzając nową energię i wyznaczając cele, by kształtować nową wizję i plany i generować oczekiwane rezultaty. Coachem jest ktoś oddany i przygotowany do prowadzenia innych w kierunku wzrostu kompetencji, zaangażowania i zaufania.
Część definicji zaznacza również wyraźnie wykorzystanie wewnętrznej mądrości każdego klienta w całym procesie rozwoju osobistego potencjału. Tym samym rozwój osobisty jest traktowany jako swego rodzaju nieodkryty obszar, który za sprawą coacha zaczyna być lepiej rozumiany. Tym samym coach uczy klienta, jak przełożyć swoje głębokie wewnętrzne odkrycia na poprawę efektywności a w rezultacie na rozwój organizacji. Niemniej najnowsza definicja coachingu stworzona przez największą międzynarodową profesjonalną organizację, która skupia coachów na całym świecie – International Coaching Federation – zaznacza metakognitywny charakter tego procesu. Zgodnie z tą definicją coaching stanowi współpracę trenera z klientem w prowokującym myślenie kreatywnym procesie, który inspiruje go do maksymalizowania osobistego i profesjonalnego potencjału.
Poprzez dokonanie analizy materiałów dotyczących kwestii coachingu, można zaobserwować, iż istnieją dwa trendy, które zajmowały nadrzędną pozycję we wstępnym okresie rozwoju coachingu. Do pierwszego z tych trendów zalicza się dynamika na linii wewnątrz i zewnątrz sterowności w coachingu, to jest, z perspektywy klienta – bycie nauczanym (dyrektywne instruowanie) w opozycji do bycia uczącym się (w procesie facylitacji lub samouczenia się). Z kolei do drugiego trendu zalicza się nastawienie na wyniki w przeciwieństwie do koncentracji na procesie i rozwoju. To właśnie ewolucja od dyrektywności do partnerstwa i od instruowania do czerpania z zasobów wewnętrznej mądrości stopniowo zaczęła odróżniać coaching od innych form uczenia się i rozwoju.
Proces coachingu zaczął ewoluować do life coachingu oraz coachingu biznesowego. Coaching życiowy, czy też osobisty, stanowi proces wspólnie planowany i nastawiony na efektywne rozwiązania oraz rezultaty, w którym osoba coacha facylituje zwiększenie wyników, jak również jakości doświadczeń życiowych danego klienta, a także wspiera jego samouczenie się oraz rozwój osobisty. Z kolei coaching w miejscu pracy stanowi proces wspólnego planowania, który nastawiony jest na rozwiązania oraz rezultaty, a w którym osoba coacha facylituje zwiększenie wyników zawodowych, jak również wspiera samouczenie się oraz rozwój osobisty klienta. Niemniej jedną z najbardziej kompletnych oraz najczęściej cytowanych jest definicja executive coachingu, której autorem jest Richard R. Kilburg. Coaching jest to zatem relacja pomagania stworzona pomiędzy klientem posiadającym autorytet i odpowiedzialność w organizacji a konsultantem, który używa całego szeregu metod, aby dopomóc klientowi w osiągnięciu wymiernie ustalonego zestawu celów dla poprawy swoich wyników zawodowych i satysfakcji osobistej a w konsekwencji dla poprawy efektywności klienta w organizacji, poprzez formalnie określoną umowę coachingową.
Powyższe rozważania nad definicją coachingu odnoszą się do ujęcia historycznego tego procesu. Pod kątem ujęcia alternatywnego coaching jest swego rodzaju interwencją. Ma on miejsce wówczas, gdy przeważają w nim takie elementy, jak:
- rozwój potencjału jednostki
- celowość
- wspieranie rozwoju klienta pod kątem holistycznym oraz systemowym
- opieranie się na relacjach partnerskich
- systematyczność
- rozmowa
- udzielanie oczekiwanej przez danego klienta informacji zwrotnej
- generowanie rozwiązań przez klienta
- możliwość przekraczania przez klienta swoich wewnętrznych ograniczeń
- krótkoterminowość.
Bez względu na wielość definicji coachingu, koncepcja Gallwey’a swego czasu stała się bazą fundamentalnego coachingowego założenia, zgodnie z którym osiąganie swoich szczytowych możliwości dokonuje się głównie poprzez pokonywanie wewnętrznych ograniczeń. W związku z tym podstawową rolą osoby coacha jest głównie przeniesienie uwagi podopiecznego z przeszkód zewnętrznych stojących na drodze do realizacji celu na jego wewnętrzne bariery, głównie natury psychologicznej. Jest to niejako metafora gry wewnętrznej, która ciągle jest obecna w obszernej semantyce coachingu. Metafora ta zmieniała się stopniowo w kierunku głębokiego i pełnego rozumienia dynamiki wszelkich procesów psychologicznych, jakie maja miejsce w trakcie planowania oraz realizacji celów. W dalszych latach podejście to było również bardzo szeroko badane przez niejako spadkobierców terapeutycznego podejścia Miltona Ericksona, co przyczyniło się do powstania ericksonowskiej szkoły coachingu.
Obecnie coaching jest również synonimem zdrowej relacji partnerskiej. Do tego podejścia w kwestii coachingu przyczynił się przede wszystkim Thomas Leonard, który w roku 1992 założył pierwszą szkołę coachingu – Coach University. Podczas swojej pracy jako doradcy finansowego, zaobserwował, iż jego klienci potrzebują zarówno profesjonalnej konsultacji, jak też zwykłej przyjacielskiej rozmowy. Właśnie to partnerskie nastawienie, które wsparte zostało w dalszych latach teoretycznym podejściem Carla Rogersa, autora terapii zorientowanej na klienta, przyczyniło się do współczesnego pojmowania coachingu jako relacji równorzędnej.
Istotę coachingu determinują jego cechy charakterystyczne, do których można zaliczyć:
- dobrowolność
- wykluczanie jakiejkolwiek dyrektywności głównie ze strony coacha
- pomaganie ludziom w uczeniu się
- zadawanie pytań
- pobudzanie do myślenia
- atmosferę szacunku oraz pełną akceptacji dla wartości klienta
- prowadzenie do świadomego dokonywania zmian
- skupianie się na osiąganiu celów.0
Istotą szkolenia jest zatem wykorzystanie zasobów wiedzy oraz umiejętności, które klient już posiada, jak również odpowiednie zmotywowanie oraz towarzyszenie klientowi w efektywnym i celowym usprawnianiu jego działania. Coaching stanowi indywidualną pracę klienta z coachem. Poprzez ta pracę umożliwia się rozpoznanie klientowi jego własnych umiejętności, zdolności oraz talentów. Pomaga się również mu w pełni wykorzystać swój potencjał. Proces coachingu jest zawsze zorientowany jedynie na teraźniejszość oraz przyszłość, bowiem na przeszłość nie ma się już wpływu. Coaching pomaga również w:
- przekraczaniu barier
- zwiększaniu strefy komfortu
- lepszym poznaniu samego siebie
- podniesieniu poczucia własnej wartości
- znalezienia równowagi pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym.
Elementami wyróżniającymi coaching od innych form pomocy są:
- dostosowanie kształcenia do możliwości jednostki
- indywidualne metody pomiaru postępów
- dopasowanie do potrzeb szkolonych, a także organizacji
- partnerstwo i zapewnienie pełnego sprzężenia zwrotnego
- wypracowanie rozwiązań problemów przez szkolonego
- dyskusja.
Jednym z elementów istoty coachingu jest motywowanie klienta do zmiany, jak również do samodzielności. Motywacja w różny sposób oddziałuje na klienta w kierunku organizowania jego celów. Dla różnych sytuacji motywacyjnych wymaga odpowiednio dobranych instrumentów, aby kształtować przez nie zachowania podwładnych zgodnie z założonymi przez organizację celami . Motywację do pracy można wyróżnić przez sposób myślenia, chęć działania na podstawie doświadczeń z przeszłości oraz perspektywy na przyszłość. Ma być zachętą do działania i aktywności pracownika czerpiąc z tego korzyści. Te rodzaje motywacji mają wpływać na aktywność w dłuższym okresie czasu. Istnieje różnica pomiędzy motywacją a manipulacją. Motywacja sprawia, że osoba robi to bo sama tego chce ucząc się na własnych błędach, natomiast manipulacja jest wpływaniem poprzez nakłanianie do zrobienia czegoś prze osobę nakłaniającą. Nie zawsze pracownicy zdają sobie z tego sprawę. Motywacja stanowi proces, który reguluje zachowania człowieka w taki sposób, aby możliwe było uzyskanie z góry założonego wyniku. Proces ten jest zatem mechanizmem regulującym oraz uruchamiającym zachowanie konkretnej osoby. Jest to również stan wewnętrznego napięcia, który zmierza do działania w konkretnym kierunku. Ma on jednakże nieświadomy charakter. Proces motywowania zgodnie ze słowami Z. Jasińskiego stanowi oddziaływanie przez rozmaite formy i środki na pracowników tak, aby ich zachowania były zgodne z wolą kierującego, aby zmierzały do zrealizowania postawionych przed nimi zadań. Istotą motywacji jest kojarzenie subiektywnych dążeń pracowników z procesem realizacji zadań organizacji. Według T. Kotarbiński w procesie motywacji chodzi o to by człowiek robił chętnie to, co robić musi, by tego, co robić musi, nie robił dla tego, ze musi, by w robieniu tego, co musi, znalazł upodobanie i dzięki temu pracę swą usprawnił wielokrotnie, okazując hojność w oddaniu się jej. Z kolei E. Skrzypek twierdzi, iż motywacja stanowi siłę wewnętrzną, która pozwala osiągnąć sukces w każdej dziedzinie życia. Gwarantuje wspaniałą współpracę w zespole i możliwość realizacji trudnych celów. Motywowanie to umiejętność wykorzystania energii dla rozwoju człowieka.
Motywowanie jest z kolei zespołem sił, dzięki którym ludzie zachowują się w ustalony sposób, przy jednoczesnym ukazywaniu odmiennych reakcji. Motywowanie jest zatem sposobem na podejmowanie działań przez każdego klienta, do których skłaniają go pewne motywy. Motyw stanowi zatem wewnętrzny stan człowieka. Zgodnie z tym stanem osoba motywowana posiada przekonanie o słuszności ustalonego działania. Motywy wpływają na tworzenie przekonań u ludzi. Ponadto wyznaczają kierunek ludzkiej aktywności oraz utrzymują lub zmniejszają przebieg tych działań. W coachingu chodzi między innymi o połączenie tych trzech powyższych elementów.
Proces motywacyjny ma charakter dwustronny. Zachodzi on pomiędzy osobą coacha a klientem. Odbywa się w sytuacji, gdzie interakcje są wzajemne. Proces ten odbywa się na zasadzie sprzężenia zwrotnego. Motywowani pracownicy mogą wpływać na wiele decyzji osoby kierującej. Niemniej pracownicy zachowują się zgodnie z założeniami osoby kierującej, czyli menadżera. Dzieje się tak jednakże pod warunkiem, iż kierujący zapewnia swoim podwładnym odpowiednie warunki oraz możliwości realizacji ich osobistych systemów wartości oraz oczekiwań. Menadżer powinien znać wszystkie czynniki, które kierują pracownikami w procesie pracy oraz które skłaniają jego podwładnych do konkretnego działania. Wówczas można powiedzieć, iż menadżer będzie się wywiązywać ze swojej funkcji motywowania.
Cele oraz oczekiwania klientów stanowią funkcję ich cech osobowych, ich umiejętności, systemu wartości. Wiek, płeć, poziom i rodzaj wykształcenia, doświadczenie zawodowe klientów, zajmowana pozycja w środowisku pracy, obowiązujące w nim wzorce kulturowe określają ich dążenia. Komplikować proces motywacyjny mogą również nabyte przez klientów przykre doświadczenia w poprzednich sytuacjach motywacyjnych, np. gdy w przeszłości nie uzyskali korzyści współmiernych do osiągniętych efektów. Wszelkie teorie motywacji, zmierzają do wyjaśnienia sposobu inicjowania, pobudzania, utrwalania i ograniczania motywacji jednostki. Jak do tej pory nie stwierdzono jednakże, która z teorii jest najefektywniejsza. Wszystkie posiadają bowiem zalety oraz wady. Również nie w przypadku każdego klienta każda z technik motywacji ma szansę na odniesienie sukcesu. Tym samym proces coachingu odnosi się do wielu obszarów, a jego zakres jest coraz bardziej rozległy. Można wyróżnić takie typy coachingu, jak:
- Coaching personalny, który nastawiony jest na rozbudowę sfery wewnętrznej klienta
- Life coaching, który nastawiony jest na relacje oraz życie osobiste
- Coaching zawodowy, który związany jest z rozwojem i karierą
- Executive coaching, który polega na pracy z kadrą zarządzającą przedsiębiorstw
- Coaching inwestycyjny, który związany jest głównie z osobistymi inwestycjami
- Coaching biznesowy, który nastawiony jest na rozwój biznesu
- Coaching grupowy, który nastawiony jest na radzenie sobie z analogicznymi wyzwaniami, przed którymi znajdują się uczestnicy szkolenia.
W związku z powyższym zakres coachingu biznesowego, zawodowego, inwestycyjnego oraz executive odnosi się do takich elementów, jak:
- rozwój kompetencji menedżerskich
- aspekty skutecznego przywództwa
- rozwój osobistych zasobów
- umacnianie wiary w siebie
- budowa autorytetu przełożonego
- rozwój własnej wiarygodności
- wzmacnianie pozycji zawodowej w roli szefa oraz osoby odpowiedzialnej za swoich pracowników
- rozwój osobisty menadżera w zakresie, w którym on sam chce się rozwijać
- rozwój umiejętności miękkich w zarządzaniu
- praca nad różnymi aspektami komunikacji
- poznanie oraz przełamanie indywidualnych barier komunikacyjnych
- rozwój kompetencji szefa
- opracowanie psychologicznych narzędzi szefa
- egzekwowanie poleceń
- motywowanie i nagradzanie pracowników
- koordynowanie działań podwładnych
- podejmowanie decyzji
- delegowanie uprawnień
- przekazywanie decyzji
- prowadzenie negocjacji z partnerami biznesowymi
- zwolnienia, nagany i prowadzenie rozmów dyscyplinarnych z pracownikami
- kształtowanie indywidualnego wizerunku w biznesie w oczach klientów i partnerów biznesowych
- skuteczne prowadzenie zebrań z pracownikami i klientami.
Z kolei zakres coachingu life, personalnego i grupowego odnosi się do takich elementów, jak:
- wizja i misja życiowa
- rozwój osobisty
- umiejętności interpersonalne
- wizerunek
- relacje
- kariera
- kompetencje zawodowe
- przedsiębiorczość
- zarządzanie
- równowaga pomiędzy pracą a życiem
- coaching odchudzania.
Reasumując coaching jest pomaganiem konkretnej osobie w doskonaleniu wybranego przez nią działania przez wykorzystanie refleksji, zaszczepienie konkretnej umiejętności lub wykorzystanie odpowiedniej dziedziny wiedzy. Jest to również odpowiednie zaplanowanie procesu w celu rozwijania posiadanych już bądź pożądanych umiejętności oraz osiągnięcie konkretnych kompetencji. Proces ten odbywa się wówczas przez zastosowanie rzetelnej oceny, czy też ukierunkowanej praktyki oraz udzielanie regularnej informacji zwrotnej. Coaching pomaga w osiąganiu znacznie lepszych wyników w wykonywaniu powierzonych obowiązków.
Bibliografia
1. Clutterbuck D., Coaching zespołowy, Wydawnictwo Rebis, Poznań 2009.
2. Dilts R., Od przewodnika do inspiratora, czyli coaching przez duże C, PINLP, Warszawa 2016.
3. Ireland S., Law H., Z. Hussain, Psychologia coachingu, PWN, Warszawa 2016.
4. Rau K., Ziętkiewicz E., Metody aktywizujące, G&P, Poznań 2000.
5. Sekuła Z., Motywowanie do pracy. Teorie i Instrumenty, Wyd. PWE, Warszawa 2008
6. Stabryła A., Podstawy zarządzania firmą, PWN, Warszawa – Kraków 1995.
7. Starr J., Podręcznik coachingu. Sprawdzone techniki treningu personalnego, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
8. Stoner J.A., Freeman R. E., Gilbert D. R., Kierowanie, PWE, Warszawa 1997.
9. Reykowski J., Motywacja, postawy prospołeczne a osobowość, PWN, Warszawa 1998.
www.positivo-therapy.pl
tel.: +48 669 832 819
mail: info@positivo-therapy.pl